Umowy finansowe między spółkami kapitałowymi a ich organami mogą być strategicznym posunięciem w zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa. Kluczową podstawę prawną w tym obszarze stanowi art. 15 Kodeksu spółek handlowych. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym w istocie jest umowa pożyczki udzielanej wspólnikowi oraz jej aspektom prawnym i podatkowym.

 

Pojęcie pożyczki

Umowa pożyczki, zgodnie z przepisami prawa polskiego, jest zobowiązaniem pożyczkodawcy do przekazania biorącemu określonej ilości pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. W zamian pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu takiej samej ilości pieniędzy lub równoważnej ilości rzeczy oznaczonych co do gatunku i jakości.

Zgoda organów

Art. 15 § 1 Kodeksu spółek handlowych precyzuje, kiedy zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy jest nieważne. Chodzi o wymóg zgody zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia wobec takiego rodzaju umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób. Czynność prawna dokonana bez tej zgody jest nieważna.

 

Umowa pożyczki udzielanej wspólnikowi: spółki jednoosobowe

W kontekście spółek jednoosobowych, gdzie jedyny wspólnik jest jednocześnie członkiem organu spółki, stosowanie art. 15 Kodeksu spółek handlowych wydaje się problematyczne. W takich przypadkach zgoda na umowy finansowe udzielane przez spółkę sobie samej byłaby niepraktyczna lub wręcz niemożliwa. Wówczas pożyczkobiorca wyrażałby zgodę sam sobie.

 

Umowa pożyczki udzielanej wspólnikowi: VAT oraz PCC

Wartość pożyczki udzielonej wspólnikowi jest zwolniona z podatku VAT. Spółka jako pożyczkodawca, choć jest podatnikiem VAT, nie musi faktycznie opodatkować udzielanej pożyczki. Pod warunkiem, że nie zajmuje się profesjonalnym udzielaniem pożyczek.

Ponadto transakcja umowy pożyczki w relacji wspólnika oraz związanej z nim spółki kapitałowej jest neutralna w ramach podatku PCC dla pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy.

Co powinna zawierać umowa pożyczki?

W umowie pożyczki udzielanej wspólnikowi należy dokładnie opisać strony umowy, podając pełne dane identyfikacyjne każdej z nich. Należy również precyzyjnie określić kwotę udzielonej pożyczki oraz jej okres trwania wraz z terminem spłaty.

Umowa powinna jasno określać wszystkie dodatkowe koszty ponoszone przez pożyczkobiorcę. Do takich kosztów zaliczyć można: marże, prowizje, opłaty związane z przygotowaniem i udzieleniem pożyczki, obsługą, opłaty za odroczenie terminu spłaty oraz koszty usług dodatkowych. W umowie powinno się również zawrzeć informację o maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów. Nie mogą one przekroczyć ustalonej kwoty.

Jeśli pożyczkobiorca zobowiązuje się do udzielenia zabezpieczenia zwrotu pożyczki, w umowie należy jasno określić sposób zabezpieczenia, jego wartość lub sumę zabezpieczenia.

 

Obowiązki osoby udzielającej pożyczki

Osoba udzielająca pożyczki musi pamiętać, że spoczywa na niej obowiązek informacyjny przed zawarciem umowy. Musi poinformować pożyczkobiorcę o łącznej wysokości pozaodsetkowych kosztów, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek.

Co więcej, umowa powinna określać konsekwencje spłaty pożyczki przed terminem. W tym brak możliwości żądania odsetek za okres pozostały do zakończenia okresu, na który została udzielona pożyczka. A także obniżenie pozaodsetkowych kosztów o te dotyczące okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy.

O pożyczkach udziałowca w walucie obcej przeczytasz TUTAJ.

 

Podsumowanie

Umowa pożyczki udzielanej wspólnikowi spółki to kluczowy dokument, który należy starannie opracować i uregulować. Tak, aby chronił interesy wszystkich stron. Przejrzystość warunków oraz jasne określenie praw i obowiązków każdej ze stron są fundamentem udanej współpracy.