Od momentu wprowadzenia Ustawy o Fundacji Rodzinnej, przepisy dotyczące zachowku weszły w zupełnie nowy wymiar. Zachowek, służący ochronie interesów pominiętych w testamencie, zyskał nowe regulacje w kontekście Fundacji Rodzinnej. Jak więc wygląda obecnie relacja prawna zachowek a Fundacja Rodzinna?

 

Jak Fundacja Rodzinna wpływa na zachowek?

Ustawa o Fundacji Rodzinnej poszerza krąg podmiotów, od których można żądać zachowku. Teraz roszczenia mogą być kierowane nie tylko do spadkobierców. Podlegają im także Fundacje Rodzinne oraz osoby otrzymujące mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji.

 

Fundusz założycielski Fundacji Rodzinnej a zachowek

Do obliczenia wartości zachowku uwzględnia się nie tylko standardowe zapisy, polecenia, darowizny i zapisy windykacyjne. Wlicza się tu także fundusz założycielski Fundacji Rodzinnej, wniesiony przez spadkodawcę.

Funduszu założycielskiego oraz mienia wynikającego z rozwiązania Fundacji nie uwzględnia się w obliczeniach zachowku pod jednym warunkiem. Jeśli przekazano lub uzyskano je przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.

Niemniej istnieją sytuacje, gdy takie przekazania można brać pod uwagę. Przykładem jest sytuacja, gdy to Fundacja Rodzinna jest spadkobiercą lub gdy inne osoby otrzymują mienie z rozwiązanej fundacji. Wartość funduszu założycielskiego Fundacji Rodzinnej i mienia po rozwiązaniu fundacji oblicza się nie według stanu z chwili ich przekazania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Przepisy prawne starają się zabezpieczyć interesy wszystkich zstępnych. A więc także przypadki, gdy przekazanie funduszu założycielskiego lub mienia po rozwiązaniu Fundacji miało miejsce w czasie, gdy spadkodawca nie miał potomstwa. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy taki przekaz miał miejsce na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Warto dodać, że przy obliczaniu zachowku dla małżonka, nie uwzględnia się funduszu założycielskiego ani mienia, które zostało przekazane przed zawarciem małżeństwa ze spadkodawcą.

 

Elastyczność przy spłacaniu zachowku a Fundacja Rodzinna

Ustanowienie Fundacji Rodzinnej jako „rodzinnej skarbonki” może w teorii zagrozić stabilności biznesu. Przypuszczając, że cały majątek firmy rodzinnej przenosi się do Fundacji, może ona stanąć przed koniecznością zaspokajania roszczeń zachowkowych. To z kolei może negatywnie wpłynąć na jej funkcjonowanie i długoterminowe cele.

Jednak nowe regulacje pozwalają na elastyczność w płatności zachowku. Osoba zobowiązana do jego wypłaty ma możliwość:

• Odroczenia terminu płatności
• Rozłożenia na raty – nie więcej niż na 5 lat lub, po uwzględnieniu wniosku przez sąd, na 10 lat
• Obniżenia zachowku w wyjątkowych przypadkach

 

Odpowiedzialność za zachowek obdarowanego

Osoba uprawniona ma prawo żądać od Fundacji Rodzinnej kwoty potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Od fundacji, której fundusz założycielski był wliczany do spadku, lub od osoby, która otrzymała mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej.

Jednak Fundacja Rodzinna powinna wypłacić te sumy tylko w granicach swojego wzbogacenia, związanego z pokryciem funduszu założycielskiego przez spadkodawcę.

Jeśli osoba otrzymująca mienie związane z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej jest również uprawniona do zachowku, odpowiada ona wobec innych uprawnionych. Jednakże tylko za nadwyżkę przekraczającą jej własny zachowek. Osoba, która otrzymała mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej, ma możliwość zwolnienia się z obowiązku uzupełnienia zachowku poprzez oddanie tego mienia.

Przedawnienie roszczeń z zachowku

Roszczenie przeciwko Fundacji Rodzinnej może się przedawnić. Wobec fundacji obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego lub wobec osoby obowiązanej z tytułu otrzymanego mienia po rozwiązaniu fundacji – roszczenie przedawnia się po 5 latach od otwarcia spadku.

Zachowek a Fundacja Rodzinna: podsumowanie

Ustawa o Fundacji Rodzinnej przyniosła zasadnicze zmiany w kontekście prawa spadkowego, które z pewnością wprowadzają większą klarowność i elastyczność, zabezpieczając jednocześnie interesy osób najbliższych spadkodawcy.