Mimo powszechnego wykorzystywania różnych środków płatniczych, w handlu nadal stosuje się umowy barterowe. Jak je rozliczać? Jak wygląda podatek VAT od barteru? Sprawdźmy!

 

Czym jest umowa barterowa

Umowa barterowa jest zawierana między dwoma stronami, które pełnią rolę kupującego i sprzedającego jednocześnie. W przypadku umowy barterowej płatności za towar lub usługę dokonuje się  nie w formie pieniężnej, ale w postaci innego towaru lub usługi.

W praktyce oznacza to bezpośrednią wymianę towarów i usług między stronami na zasadzie wzajemności. Nie dochodzi do żadnej finansowej transakcji pomiędzy stronami, jednakże istnieje równowartość między świadczeniami stron w postaci towarów lub usług. Wymienione w ramach barteru towary lub usługi powinny mieć taką samą wartość.

W Polsce zawieranie umów barterowych między osobami fizycznymi lub przedsiębiorcami nie jest zabronione. Jest to legalne działanie w ramach handlu, choć nie ma przepisów, które regulują takiego rodzaju umowy. Transakcje barterowe wykazują podobieństwo do umów zamiany, które są uregulowane w Kodeksie cywilnym. Podobnie jak w przypadku umowy zamiany, w umowie barterowej następuje przeniesienie własności na nabywcę.

Przy barterze duże znaczenie ma swoboda zawierania umów. Strony mogą samodzielnie ustalać wszystkie zasady transakcji. Oczywiście zapisy takiego porozumienia muszą być zgodne z ogólnymi normami prawa.

Wymiana barterowa może obejmować produkt, usługę lub zlecenie. Jednakże transakcje mieszane mogą mieć miejsce tylko wtedy, gdy wartość wymienianych dóbr i świadczeń między stronami jest równoważna.

 

Podatek VAT od barteru

Często można się spotkać z przekonaniem, że w przypadku transakcji barterowej nie powstaje obowiązek podatkowy. Choć transakcje barterowe są przeprowadzane bez użycia gotówki, wiążą się one z obowiązkami podatkowymi w zakresie podatku VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Wynika z tego, że barter – jako wzajemne świadczenie odpłatne – podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie ma tu znaczenia, że nie użyto przy nim pieniędzy. Opodatkowaniu podlega każde wynagrodzenie, również w formie rzeczowej.

 

Obowiązek podatkowy dla barteru

Moment powstania obowiązku podatkowego powinien być ustalony dla każdej ze stron umowy zgodnie z rodzajem dokonywanych czynności. W przypadku braku szczególnych przepisów, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towarów lub wykonania usługi.

Kontrahenci transakcji barterowej wystawiają wzajemnie faktury sprzedaży. Rozliczenie podatku VAT dokonuje się według stawki właściwej dla danego świadczenia. W takiej sytuacji każda strona transakcji wystawia fakturę sprzedaży oraz otrzymuje fakturę zakupu. W barterze każda ze stron jest jednocześnie nabywcą i sprzedawcą, a towarem lub usługą pełniącą funkcję ekwiwalentu pieniądza jest inny towar lub usługa.

 

Podatek VAT od barteru: podstawa opodatkowania

W przypadku transakcji barterowych podstawę opodatkowania stanowi wartość towarów lub usług podlegających wymianie. Jeśli stawka podatku VAT jest taka sama dla obu towarów lub usług, transakcja jest neutralna podatkowo. W przypadku różnych stawek VAT, obowiązek podatkowy VAT powstaje po obu stronach umowy – mają one obowiązek wykazania podatku należnego w danej wysokości.

Jednakże, jeśli wartość wymienianych towarów i usług nie odpowiada średnim cenom rynkowym, urząd skarbowy może zakwestionować taką umowę.

Jak potwierdził wyrok NSA, mimo że świadczenia w ramach umowy barterowej są z założenia ekwiwalentne, podstawy opodatkowania dla stron umowy nie muszą być identyczne. To oznacza, że podstawy opodatkowania mogą się od siebie różnić, nawet jeśli chodzi o wysokość kwot podatku.

 

Więcej naszych opracowań z zakresu księgowości znajdziesz TUTAJ.