Prokura w spółce: w poniższym opracowaniu przedstawiamy podstawowe pojęcia, obszary, mechanizmy i procedury, jakim podlega. Odpowiadamy między innymi na pytania o to, czym jest prokura, jakie są jej rodzaje, kim jest prokurent, jak go powołać i kiedy prokura wygasa.

 

Co to jest prokura?

Prokura to pełnomocnictwo o bardzo szerokim obszarze działań. Jego główną i charakterystyczną cechą jest to, że podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Pełnomocnictwo takie obejmuje uprawnienia do dokonywania wszystkich czynności sądowych oraz pozasądowych dotyczących prowadzonej działalności. Prokurę może otrzymać osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Udzielić jej może jedynie przedsiębiorca z wpisem w KRS. Rodzaj prokury musi zostać ustalony w uchwale podjętej przez wspólników przedsiębiorstwa lub członków zarządów ustanawiającej prokurenta.

 

Kto to jest prokurent i jak można go powołać?

Prokurentem jest osoba fizyczna, której udzielono prokury. W szeroko rozumianym nazewnictwie spółek handlowych taka osoba jest określana pełnomocnikiem handlowym. Powołuje go przedsiębiorca, a więc osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca  osobowości prawnej, ale posiadającą taką zdolność.

Ustanowienie prokurenta jest w jednostce organizacyjnej czynnością o charakterze wewnętrznym i następuje w drodze uchwały wspólników. Po ustanowieniu prokurenta możliwe jest udzielenie prokury na piśmie. Wywołuje ona skutki zarówno wewnątrz struktur spółki (wobec wspólników i zarządu), jak i na zewnątrz (wobec osób trzecich). Osoby prawne są wyłączone z możliwości uzyskania prokury ze względu na szczególny stosunek zaufania między mocodawcą a prokurentem.

 

Jakie są rodzaje prokury w spółce?

Zgodnie z art. 109 § 1 Kodeksu Cywilnego „prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie”.

Wyróżniamy zatem trzy rodzaje prokury:

•         prokura łączna – uprawnia do działania wyłącznie z drugim prokurentem oraz jednocześnie z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki;
•         prokura oddziałowa – umocowuje do działania w określonym zakresie spraw wpisanych w rejestrze danego oddziału;
•         prokura samoistna – uprawnia do samodzielnej reprezentacji podmiotu przez jedną osobą; przedsiębiorca może udzielić prokury samoistnej kilku pełnomocnikom,  uprawniając ich do dokonywania czynności prawnych, których zakres ustala uchwalona ustawa.

Czego nie obejmuje prokura w spółce?

Prokura nie reguluje czynności takich jak:

•         zbycie przedsiębiorstwa, czyli sprzedaż, darowizna, zamiana;
•         zbywanie i obciążanie nieruchomości – na przykład ustanowienie hipoteki lub służebność;
•         odwoływanie członków zarządu/wspólników;
•         działania, na podstawie których można oddać przedsiębiorstwo do czasowego użytkowania, czyli wydzierżawienie, wynajęcie, użyczenie przedsiębiorstwa bądź wniesienie go jako aportu do innej spółki;
•         udzielanie pełnomocnictw ogólnych;
•         ustanawianie dalszych prokurentów.

 

Kiedy nie można powołać prokurenta?

Z przepisów jasno wynika, że prokury nie mogą udzielić spółki cywilne. Dlaczego? Ponieważ podmioty te nie posiadają osobowości prawnej, co jest warunkiem dla ustanowienia takiego pełnomocnictwa. W przypadku spółek cywilnych prokury mogą udzielić jedynie poszczególni wspólnicy spółki, jako przedsiębiorcy.

Ustawodawca wyłącza przedsiębiorcom także możliwość udzielenia prokury w spółce w okresie likwidacji. Szczegółowe wyjaśnienie można znaleźć w Kodeksie Spółek Handlowych:

• art. 79 w odniesieniu do spółki jawnej,
• art. 284 w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• art. 470 w odniesieniu do spółki akcyjnej.

 

Kiedy wygasa prokura w spółce?

Szczególną przesłanką do wygaśnięcia prokury jest utrata zaufania do osoby prokurenta przez któregokolwiek ze wspólników, upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa, lub przez członka zarządu. Każda z wyżej wymienionych osób może odwołać prokurę. Odwołanie następuje w drodze jednostronnej czynności prawnej w każdym czasie.

Ponadto prokura wygasa na skutek:

•         otwarcia likwidacji przedsiębiorstwa,
•         przekształcenia przedsiębiorstwa,
•         wykreślenia z rejestru przedsiębiorców,
•         wszczęcia postępowania upadłościowego,
•         utraty przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnych,
•         zrzeczenia się prokury przez powołanego.

 

Więcej praktycznych tematów związanych z zarządzaniem i optymalizacją kosztów spółek już wkrótce w naszej BAZIE WIEDZY TAXO. Sprawdź nasze opracowania!

 

Prokura: podsumowanie

Poprzez udzielone pełnomocnictwo prokurent zostaje upoważniony do działania w imieniu mocodawcy. Jednakże nie jest obciążony żadnym obowiązkiem. Obowiązek taki powstaje w momencie nawiązania innego stosunku pomiędzy prokurentem a spółką – np. umowy o pracę czy popularnego kontraktu menadżerskiego. Z takiego stosunku płyną równocześnie zobowiązania dotyczące osoby prokurenta i tym samym odpowiedzialność za ewentualne szkody spowodowane jego działaniem.

Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowym (KSH) odpowiedzialność prokurenta jest ograniczona, w szczególności w przypadku upadłości spółki. Gdy egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest bezskuteczna, odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wyłącznie członkowie zarządu – nie prokurent. Odpowiada on wyłącznie za własne czyny lub zaniechania, które mogą narazić spółkę na straty.