Czym właściwie jest Fundacja rodzinna? Niejeden raz każdy słyszał o sytuacji, w której ktoś prowadzący działalność ciężko zachorował lub nagle zmarł i do czasu odnalezienia spadkobierców, dokonania wszystkich czynności sądowych oraz przekazania firmy w ręce nowego zarządzającego firma pozostaje bez właściciela. Często wiąże się to z zatrzymaniem dostaw, zerwaniem kontraktów, zwolnieniami, a w efekcie utraty nagromadzonego majątku. Celem
uniknięcia takich sytuacji wprowadzono możliwość zakładania fundacji rodzinnych. 22 maja 2023 r. weszły
w życie przepisy szczegółowo regulujące zasady i cel tworzenia fundacji rodzinnych.
Czytaj także – Nowe obowiązki związane z KSeF >>>
Fundacja rodzinna bez pokrewieństwa?
Co ciekawe, choć z nazwy fundacja ta powinna być rodzinna, wcale nie muszą się w niej znajdować
członkowie jednej rodziny. Nazywa się tak, dlatego, że bardzo często rodzinne firmy przechodzą niemalże
automatycznie z ojca na syna i z dziadka na wnuka. Dobrze jeśli wcześniej ustali się też stan prawny takiej
firmy. Tu naprzeciw wychodzi fundacja rodzinna. Polega ona na wybraniu przez Fundatora lub kilku
Fundatorów przyszłych Beneficjentów. Dzięki temu na wypadek niespodziewanych zdarzeń Beneficjent/ci
mogą zachować majątek w całości oraz od razu nim dysponować, co nie skutkuje przerwaniu nawiązanych
przez Fundatora kontraktów.
Fundacja rodzinna – utworzenie
Pierwszym i najważniejszym zadaniem jest ustalenie kto będzie Beneficjentem – czy będzie ich kilku czy
będzie to jedna osoba. Następnie trzeba sprawdzić czy firma kwalifikuje się do znalezienia się w rejestrze
fundacji rodzinnych – jednym z kryteriów jest wpłacenie mienia na pokrycie funduszu założycielskiego w
kwocie minimum 100 000 zł. Dla niektórych cena może nie wydawać się wielka, dla innych jest
nieosiągalna. Oczywiście pieniądze te wnosi się do samej fundacji, nie jest to jakaś opłata członkowska,
która przepada po wpłacie. Jeśli wpłacenie takiej kwoty jest w zasięgu możliwości Fundatora powinien
powziąć kolejne kroki → złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej u notariusza, służą do
tego dwa dokumenty – akt założycielski oraz testament. Kolejnym etapem będzie sporządzenie spisu
mienia oraz ustalenie statutu fundacji rodzinnej, w którym należy określić m.in.:
- nazwę, siedzibę i cel fundacji,
- beneficjentów określonych przy zakładaniu fundacji, a także procedury jakie będzie należało
wdrożyć celem zmodyfikowania listy beneficjentów - ustalenia dotyczące powołanego zarządu oraz odwoływania jego członków
- wartość funduszu założycielskiego
- czas trwania fundacji rodzinnej, a także beneficjenta uprawnionego do zarządzania mieniem po
rozwiązaniu fundacji - zasady zmiany statutu
Po ustaleniu statutu należy podjąć działania w nim zawarte, np. ustanowić zarząd. Następnie wpisać
fundację do rejestru fundacji rodzinnych.
W ustawie określono też szczegółowe zasady prowadzenia i funkcjonowania fundacji rodzinnych, np.
dokonywanie audytu nie rzadziej niż raz na cztery lata.
Czy utworzenie fundacji się opłaca?
Co ciekawe, wspomniane na początku artykułu sytuacje to nie jedyne, w jakich założenie fundacji
rodzinnej może się okazać dobrym pomysłem. Interesujący jest zapis o tym, że Fundator może sam siebie
wyznaczyć jako Beneficjenta. W praktyce oznacza to, że senior rodziny po przekazaniu zadań w firmie
dzieciom będzie mógł wycofać się z życia zawodowego bez konieczności rezygnowania z dochodu.
Dodatkowo, dzięki temu, że od początku znajdzie się na takiej liście swoim odejściem nie pomniejszy
dochodów pozostałych członków fundacji, co jest częstą przyczyną konfliktów i nieporozumień w firmach
rodzinnych. Ułatwia to oddzielenie życia zawodowego od prywatnego, ponieważ bardzo często wspólne
interesy prowadzą do sporów, które rzutują na życie rodziny.
